Tańce tradycyjne kolumbijskie

• 

• 

• 

• 

• 

Kolumbia jest bardzo bogata zarówno pod względem przyrodniczym, krajobrazowym jak też muzycznym, tanecznym. Wyróżniono 1025 rytmów folklorystycznych. Kolumbijczycy sami o sobie mówią, że są „parranderos” to znaczy kochają zabawę. Jeżdżąc po kraju łącznie 6 miesięcy słyszałam muzykę niemal codziennie, a autobusach, sklepach, domach, na rogach ulic. Różnorodność kulturowa i regionalna odzwierciedla się w różnych rytmach i przepięknych, kolorowych strojach tanecznych. Tradycyjne suknie są zachwycające, niestety większość kobiet kolumbijskich od nich odeszła na rzecz obcisłych spodni nawet przy temperaturze 30 stopni, podążając za trendami antykultury ze Stanów. Sukienki, spódnice noszą codziennie tylko rdzenne Indianki, będące dumne ze swojej przynależności etnicznej, np Guambianas z Silvia.

Tańce kolumbijskie są mieszanką kultur prekolumbijskich- indiańskich, europejskich-hiszpańskich oraz afrykańskich( na skutek sprowadzania przez Hiszpanów niewolników). Każdy z 6 regionów kraju ma swoje typowe, tradycyjne tańce, a także tworzą się nowe style. https://www.lifeder.com/bailes-tipicos-colombia/

Region Karaibski ( departamenty: Antioquia, Altántico, Córdoba, Cesar, Bolívar, La Guajira, Magdalena, Sucre) z miastami Barranquilla, Cartagena de Indias i Santa Marta.

La Cumbia

Słowo cumbia  pochodzi od afrykańskiego ¨cumbé¨ co oznacza świętowanie, najprawdopodobniej taniec powstał w okolicach Santa Marta, Cartagena de las Indias. Jest to najbardziej reprezentatywny taniec Kolumbii, łączący elementy kultur rdzennych z europejskimi i afrykańskimi. Charakterystyczne są ruchy po okręgu, kobiety w długich kolorowych, pięknych, rozłożystych sukniach z falbanami „polleras” podtrzymują rąbek pięknej sukni, którym poruszają w rytm muzyki, czyniąc ją bardziej widowiskową, subtelnie kokietują mężczyzn. Mężczyźni natomiast zazwyczaj ubrani na biało z torbami przepasanymi przez ramię, chusteczkami na szyi, adorują, obchodzą kobiety z lekko ugiętymi kolanami, rękami wyciągniętymi, podnosząc piętę prawej stopy, czasem zdejmując z głowy słomkowy kapelusz ( sombrero vueltiao z trzciny caña flecha).

Strój ma korzenie hiszpańskie, bębny afrykańskie, instrumenty dęte indiańskie takie jak gaitas (dudy) czy caña de millo (rodzaj fletu z trzciny z czterema otworami). Instrumentami uzupełniającymi są maracas( marakasy, gruchawki), instrument perkusyjny, cylindryczny – guache pierwotnie wykonywany był z rośliny podobnej do bambusa- guadua wypełniany nasionami campacho (pięciorecznik indyjski), aktualnie wykonywany jest ze stali nierdzewnej lub mosiądzu, z perforacjami, a w środku wypełnienie nasionami, kamyczkami. Później, by wzbogacić muzykę dołączano inne instrumenty jak guacharaca (używany głównie w muzyce vallenato, długi pofałdowany instrument z trzciny lub puszki oraz grzebienia z twardego drutu do skrobania, dźwięk podobny do skrzypiec) akordeon, klarnet.

• 

• 

• 

• 

Początkowo kumbia była tańcem rytualnym, pogrzebowym i kobiety trzymały w rękach świece.

Rozkwit muzyczny był w latach 60-70 XXw. Niektóre bardziej znane piosenki kolumbijskiej Kumbii tradycyjnej https://blog.redbus.co/cultura/canciones-grupos-mas-famosos-cumbia-colombiana/

Wersja przyspieszona przybrała formę dyskotekową i dotarła do wielu innych krajów latynoamerykańskich.

Podczas konkursu,  karnawału Barranquilla  2007 Estadio Romelio Martinez https://www.youtube.com/watch?v=KL8QgAJh6kA&feature=emb_title

El mapalé

Powstał na wybrzeżu karaibskim, nazwa pochodzi od ryby z rzeki Magdalena, która po wyłowieniu wykonuje raptowne, silne ruchy. Taniec ma korzenie afrykańskie od  niewolników, przywiezionych do Cartagena de las Indias z Kamerunu, Gabonu, Angoli, Kongo, którym udało się uciec  i założyli takie społeczności jak Paleque de San Basilio. Mapalé tańczono świętując dobry połów. Badacze datują powstanie mapalé w XVIIw w Kartaginie. Ruchy są bardzo szybkie, zwinne w rytm muzyki bębnów: tambor alegre , tambor llamador; guache i maracas. W choreografiach czasem pojawia się maczeta jako atrybut narzędzia roboczego. Ruchy są krótkie i raptowne, spontaniczne, szalone, indywidualne, ekspresyjne z unoszeniem rąk, przyklaskiwaniem, podskakiwaniem, upadaniem (jak od uderzenia batem), potrząsaniem ramionami i biodrami zgodnie z rytmem bębnów. Zazwyczaj tańczy się w rzędach w konfrontacji mężczyzn z kobietami, poruszając naprzód i wstecz. Kobiety ubierają krótkie spódniczki z frędzlami, turbany na głowie, buty płaskie lub bez butów, mężczyźni bez koszul, spodnie skrócone.

• 

• 

Pokaz w Cartagena de las Indias: https://www.youtube.com/watch?v=X4kvSs5ylsk

https://www.eltiempo.com/colombia/barranquilla/cual-es-el-origen-del-mapale-329182

Vallenato

Ten rodzaj muzyki i taniec pochodzi z Valledupar i również jest bardzo reprezentatywny dla Kolumbii, od 2013 ten gatunek znalazł się na liście dziedzictwa niematerialnego. Według niektórych przypuszczeń słowo pochodzi od podróżników na mułach, gdy się ich pytało na innych terenach, skąd przybywają, odpowiadali żargonem wiejskim „ Soy nato del Valle”-Jestem urodzony w Valle(dolinie). Podstawowym instrumentem jest akordeon pochodzący z Austrii, Wiednia, przybyły z Europy pod koniec XIXw. Występuje też instrument perkusyjny „caja africana” oraz  rdzenna „guacharaca¨ dodatkowo może być też flet( flauta de caña de millo) instrument dęty – dulzaina z rodzaju oboju (tuba 30 cm z  7 otworami,  używana w tradycyjnej muzyce hiszpańskiej), gitara, maracas. Ważny jest też śpiewający „el cantante”. Wyróżnia się 4 rytmy muzyczne: el paseo,  merengue, puya( rytm szybszy, w rdzennej formie bez śpiewu), son, tambora. Największą pupularność muzyka ta zyskała od 1960r, a od 1990r. również w innych krajach jak Wenezuela, Ekwador, Panama.

Muzyka jest w stylu biesiadnym, wiejskim, często słyszy się ją w barach, autobusach, wioskach. Pieśni towarzyszyły rolnikom wieczorami przy sprowadzaniu bydła do zagrody. Pierwsi muzycy grający na akordeonie byli zarówno autorami tekstów, chodzili od wioski do wioski, przekazując nowe dzieła.

Mix muzyki vallenatos https://www.youtube.com/watch?v=xPOHda-C5cY

W latach 80-90 wykreowany został styl poetycki, ballady „Romántico” „romanza vallenata” z tematami przewodnimi o uczuciach miłości, złości, rozczarowaniu, tęsknocie, przebaczeniu, o kobietach (pojawiają się też głosy kobiece, ale wśród muzyków przeważają mężczyźni). W Valledupar i innych miejscach jak Villanueva, Guajira, Barrancabermeja (Santander) organizowane są kilkudniowe festiwale muzyki vallenato.

El Fandango

W Hiszpanii również istnieje taniec ludowy o nazwie fandango z zupełnie innym rytmem, powolniejszym.  Są jednakże jakieś podobieństwa  to tańców popularnych z różnych regionów Hiszpanii. Fandango kolumbijskie jest lekkie, radosne, szybkie akcentowane na 6/8, popularne dla departamentów karaibskich Sucre, Bolivar, Córdoba.  Charakterystycznymi instrumentami są: bęben duży, mały, talerze perkusyjne.

Tańcu nieustannie towarzyszą obroty, rotacje między parami, poruszanie się zygzakiem. Kobiety przesuwają się zalotnie poruszając biodrami, rozłożystą suknią, zawsze w defensywie, ale przyciągając uwagę, subtelnie odrzucając konkwistę mężczyzny, uciekając, ale jednocześnie podtrzymując zainteresowanie. Mężczyzna jest aktywny, uprzejmy, wytrwały, dążący do celu, szukający słabego punktu.  Taniec ten swoje początki miał w XVIIIw., tańczono go podczas imprez z bykami na wzór corridy „corraleja” czy podczas imprez patronów miast.

El Porro

Przypuszcza się, że muzyka ta miała swoje początki już w czasach prekolumbijskich, istniały grupy gaiteros używających instrumentów rdzennych gaitas (dudy), później wzbogacono rytmami afrykańskimi, a następnie instrumentami dętymi przybyłymi z Europy w XIXw: trąbki, klarnety, puzony, tuby. „Porrito” nazywał się mniejszy bęben afrykański.  Na początku tańczono oddzielnie, potem w parach.  

El porro pochodzi z departamentów Córdoba, Sucre i Bolívar podobnie jak fandango. W muzyce i tańcu mężczyzna adoruje, zabiega o względy kobiety, kobieta czasem tańczy ze świecą w ręku a mężczyzna z kapeluszem –sombrero vueltaio podobnie jak w cumbii i fandango, tu również para nie dotyka się w tańcu, nie trzyma się za ręce, nie obejmuje się.

El Bullerengue

Pochodzi od afrykańskich niewolników sprowadzanych do regionu Darién w Panamie oraz Palenque de San Basilio w Kolumbii, charakterystyczne są bębny, tablas, marakasy, „totuma” z glinianą płytką w środku( naczynie z rośliny dzbaniwa kalebasowego) klaskanie chóru. Kobiety w pozycji wzniosłej, dają malutkie kroczki, poruszając powoli suknią, biodrami, uginając czasem kolana, podczas tańca śpiewają. Mężczyzna wkłada dużo energii w prowokację. Był to taniec rytualny, świętując dojrzałość płciową kobiecą oraz uwolnienie z niewoli. Prowadzona jest narracja z chórem w formie pytań i odpowiedzi.

Las Farotas

Uważa się, że taniec został wykreowany przez Indian z plemienia Faroto w Talaigua, miejscu obfitującym w złoto jako zaskoczenie, zemsta dla Hiszpanów, którzy prześladowali, wykorzystywali seksualnie kobiety. 13 mężczyzn przebrało się za kobiety w stroje, jakie nosiły Hiszpanki i tańczyli na tratwie. Gdy dopłynęli do czekających Hiszpanów, zamordowali ich nożami. Tańczy się w parach, w rzędzie w szybki rytm bębnu i fletu-caña de millo. Jest to jeden z tradycyjnych tańców podczas karnawału w Baranquilla

El Garabato

Ten taniec z towarzystwem muzyki zwanej chandé ( bębny, duda-gaita, marakasy, flauta de millo) z wybrzeża atlantyckiego symbolizuje konfrontację życia ze śmiercią, za którą przebierają się mężczyźni.  Nazwa garbato pochodzi od kija w formie haka, który ma na końcu wstążki w kolorach żółtym, czerwonym i zielonym jak flaga Barranquilla. Mężczyźni zakładają żółte bluzki, czarne spodnie, białe, długie skarpetki, czarne buty, czerwoną pelerynę z cekinami, białe kapelusze. Kobiety natomiast zakładają długie suknie z falbanami w kolorach flagi Baranquilla, a we włosy wpinają kwiaty. Taniec również prezentowany podczas karnawału.

Prezentacja kroków: https://www.youtube.com/watch?v=MgQYIgjZdOM

El Sere sé-sé

Pochodzi z wybrzeża regionu Antioquia, od górników afrykańskich z Zamora. Kobiety i mężczyźni tworzą rzędy i trzymają zapalone pochodnie, symbolizujące dzień roboczy, taniec symbolizuje pracę.

Region Andów (Cundinamarca, Boyacá, Santander y Antioquia)

El Bambuco

Jeden z popularniejszych, ważniejszych tańców dla regionu andyjskiego, a także Kolumbii, również tańczony w Ekwadorze, dość skoczny, powstały w XIX, XXw. Charakterystycznymi instrumentami jest el tiple ( instrument z 12 strunami) bandola andina, gitara, requinto(mała gitarka) lira, flet. Bambuco wykonuje się w parach, które krzyżują się, tworząc ósemkę. Kobiety trzymają ręce  na biodrach, lub rozkładają suknie, mężczyźni mają w rękach chusteczki lub kapelusze. W przeciwieństwie do regionu karaibskiego, tutaj jest łapanie się czasem za ręce, ale jest to taniec dość luźny. Kobiety zakładają białe bluzy z koronkami, rozłożyste spódnice z wyszytymi kwiatami, tańczą boso lub w płaskim obuwiu, mężczyźni mają również białe bluzki, czerwone chustki, skórzany pas, spodnie białe lub ciemne, oczywiście też kapelusze.

Muzyka ma charakter wiejski, nostalgiczny czasem, romantyczny. Często używano bambuco do wyrażania dumy z ziemi, rasy (Kolumbijczycy z reguły są bardzo dumni ze swojego kraju).

Podrodzajami są rejaleña, sanjuanero, pasillo.

El Torbellino

Taniec spontaniczny, subtelny, luźny ( w parach, ale bez trzymania zamkniętego) wiejski przy akompaniamęcie 12 strunowego „tiple” , „requinto” ze strunami stalowymi, „el chucho” ( tuba z rośliny bambusowej guadua z nasionami, ziarnami, kamykami jak marakas); „El capador”(rodzaj fletni z trzciny caña de carrizo), la carraca (terkotka). http://torbellinocolombia.blogspot.com/2012/05/instrumentos.html

Tańczy się torbellino na weselach i innych uroczystościach religijnych „romerias” m.in. tańczono przed pasterką w Wigilię. Mężczyzna podąża za starającą się uciekać kobietą, wykonującą wirujące zakręty jak bączek. W tańcu można zaobserwować ruch na boki, do przodu, do tyłu, kołysanie, półobroty na pięcie, zmiany pozycji, pozdrawianie się kapeluszami, tworzy się różnorakie choreografie.  Mężczyźni zakładają słomkowe kapelusze ze wstążkami, białe, bawełniane koszule, wełnianą ruanę, kobiety również mają kapelusze, białe koszule, długie spódnice z falbanami do łydek, szmaciane buty zwane alpargatas (espadryle), często warkocze. Melodia zazwyczaj bywa instrumentalna, ale czasem też pojawia się śpiew. Istnieją niektóre podobieństwa z tańcami hiszpańskimi z Andaluzji i Asturii.

El Pasillo

Nawiązuje do walca, zazwyczaj jest instrumentalny ( pojawia się bandola, pianino, tiple, gitara, bajo sexto – instrument meksykański podobny do gitary, chucho podobnie jak w torbellino, guache, flet, harfa, skrzypce, może być też pandereta-bębenek baskijski czy akordeon, z melodią powtarzającą się, czasem może pojawić się śpiew.

El pasillo powstało, gdy Kolumbia tworzyła z Ekwadorem i Wenezuelą „Gran Colombia”, w czasie uzyskiwania niepodległości od Hiszpanii, wyrażanie radości w pierwszej dekadzie XIXw, symbol skrzyżowania kultur hiszpańsko-amerykańskich. Kroki są krótsze niż w walcu, trzymanie w parach znacznie luźniejsze, często bez trzymania, łapanie i puszczanie,  rytm kolumbijski jest radośniejszy niż ekwadorski. Taniec spopularyzował się również w Ameryce Centralnej, a także Peru.

La Guabina

Wywodzi się z XVIII w, szybki posuwisty krok, luźne trzymanie lub bez trzymania. Instrumentami towarzyszącymi są nieco podonie jak w innych tańcach andyjskich, regionów Boyacá y Cundinamarca, Santander, Huila, Tolima: el tiple, la carraca(tarkotka), el capador(rodzaj fletni), la pandereta, el requinto, la bandola y el chucho( tuba z kamykami, nasionami).  W tym tańcu kobiety mają buty za kostki-albargatas, długie, szerokie spódnice, bluzy haftowane, kapelusze, chusty lub typowe dla płaskowyżu andyjskiego welony, mężczyźni mają rekwizyty wiejskie jak kosze, skrzynie czy kije. Może być tańczony w parze lub w grupie.

Region llanos orientales (niziny wschodnie):  Arauca, Casanare, Meta y Vichada

El joropo

Najpopularniejszy taniec nizin wschodnich: llanero Kolumbii i Wenezueli. Pierwsze wzmianki pojawiają się w 1749r. Największą popularność zyskał od 1920r. Swoje korzenie ma w fandango hiszpańskim oraz flamenco, a słowo joropo wywodzi się z arabskiego xarop (jarabe-syrop). Jest to taniec radosny, zabawny, bywa bardzo szybki(muzyka na początku jest wolniejsza, potem przyspiesza) para trzyma się za ręce i czasem mężczyzna kładzie rękę w pasie partnerki,  charakterystyczne jest przytupywanie, podskakiwanie czasem mężczyzn jak konie w galopie w rytm harfy, marakasów, requinto, bandola, tiple i el cuatro (instrumenty strunowe).

• 

• 

W tańcu inicjatywę ma mężczyzna, determinuje dane figury, kobieta obserwuje i zręcznie dopasowuje krok. Figury są liczne i poszczególnym fugurom nadaje się nazwy. Do tego tańca kobiety zakładają spódnice szerokie na spodzie koronką na brzegach, zwykle przed kolana, w żywych kolorach, bluzki z dekoldem często białe z falbankami, krótki rękaw, kwiaty we włosach, obuwie płaskie-espadryle. Mężczyźni długie spodnie, koszule z długim rękawem z kołnierzem zapinanym na guziki, kapelusze białe lub czarne.

Pokaz choreograficzny dzieci https://www.youtube.com/watch?v=28WuwxBvxBU

Nieco podobny jest taniec Galerón wykonywany podczas uroczystości, podobnie jest tupanie, z tym, że czasem bez trzymania, w tańcu mężczyzna goni kobietę.

Region amazoński: Meta, Guainía, Putumayo, Caquetá, Guaviare y Vichada

El Bëtsknaté

Taniec w Putumayo procesji podczas „carnaval del Perdón”(karnawał przebaczenia) tuż przez środą popielcową w ramach dziękczynienia za otrzymane plony. Tańczą mężczyźni ubrani na biało co symbolizuje czystość z płaszczami czerwonymi symbolizującymi przelaną krew w konkwiście hiszpańskiej. Procesję rozpoczyna Matachín – postać z czerwoną maską, strojem z kolorowymi piórami.

La Danza de la Ofrenda

Taniec ku czci zmarłych w akompaniamencie bębna i fletu wraz z podarunkami żywności ulubionej nieboszczka.

Region Pacyfiku: Chocó, Valle del Cauca, Cauca, Nariño

El Currulao

Jest to taniec afrokolumbijski, związany z niewolnictwem i pracą w kopalni, rytm nadają bębny,  marakasy oraz charakterystyczna jest marimba – odmiana ksylofonu z drewna palisandrowego używany do gry solo, w zespołach lub orkiestrach w środkowej Afryce i Ameryce Centralnej. Wśród instrumentów może pojawiać się też klarnet, chirimia (podobne do oboju).  Nazwa currulao pochodzi od „cununao”bębnu pochodzenia afrykańskiego.

• 

• 

W tańcu mężczyzna zabiega o względy kobiety. Pary tańczą oddzielnie, ruchy są zręczne i żwawe, mężczyzna jest bardziej energiczny z wykopami, zgięciami, ruchami raptownymi z chustką, kobieta spokojniejsza. Jest też taniec bunda podobny do currulao, z różnicą, że ten ma charakter pogrzebowy.

La contradanza

Ma korzenie europejskie, pochodzi z XVI-XVIIw.  Został przywieziony przez Hiszpanów w XVIII w, pierwotna nazwa była od angielskiego „countrydance”-taniec wiejski, potem zaadaptowany przez dwór francuski. Początkowo contradanza była bardzo elegancka,  tańczona przez wyższe klasy społeczne w parach według ustalonych reguł przy rytmie m.in. klarnetu, eufoniom z dodatkiem talerzy perkusyjnych, bębnów. Taniec zaadoptował się również w innych krajach Ameryki Łacińskiej m.in na Kubie, w Ekwadorze, Peru.

Jota chocoana

Prezentuje imitację tańca hiszpańskiego Jota, łączy rytmy, ruchy tańca europejskiego z afrykańskimi, powstawał w wieku  z XVIII. Pary ustawiają się naprzeciw wykonując figury, ruchy są bardziej raptowne, szybkie niż w tańcu hiszpańskim.

W stylu Caderona dodatkowo pojawia się chór https://www.youtube.com/watch?v=HNEiKj0dXHo&feature=emb_title

El Abozao

Również taniec z departamentu Chocó, afrokolumbijski, dość erotyczny, tańczy się w parach, ale oddzielnie, od czasu do czasu mężczyzna otacza kobietę ale nie ma trzymania. Nazwa wywodzi się od nazwy sznura „boza” do cumowania statków.

La moña

Taniec do zabiegania o względy oraz wyrażania sprzeciwu wobec jakiejś sytuacji, charakterystyczne są przerywniki z okrzykami.

Makerule

Jest to taniec pantomimiczny również z departamentu Chocó na podstawie pieśni odnoszącej się do gringo „Mac Duller”, który był piekarzem, ale zbankrutował, później wymyślono prześmiewczą piosenkę, która stała się popularna.

Mazurca

Wśród licznych stylów muzycznych i tanecznych w Kolumbii znalazły się również nawiązania do tańców polskich: mazurków, oczywiście również zmodyfikowanych w akompaniamęcie bębnów cununo, talerzy perkusyjnych,klarnetu, flauta de carrizo, guasá (chucho – tuba z nasionami, ziarnami).

http://nataliaavilabeltran.blogspot.com/2018/08/folclor-coreografico.html

Region wysp:  San Andrés, Providencia na morzu Karaiski, wyspy Malpelo, Gorgona na Pacyfiku

Typowymi instrumentami regionu wysp kolumbijskich są bajo tina ( instrument nietypowy z XX w składający się z cylindrycznego naczynia cynkowego z otworem przez który przechodzi sznurek stanowiący strunę, napinany prętem) qui jada (pochodz z Anglii, składa się z wysuszonej kości końskiej szczęki, dźwięk wydobywane jest prze uderzanie w szeroką część szczęki, powodując wibrację zębów), również może być bandolina czy mandolina, maraca, skrzypce, gitara.

https://www.lifeder.com/instrumentos-musicales-region-insular/

El Chotis

Pochodzi z Francji, tańczony również w Hiszpanii, choć oczywiście wygląda to nieco inaczej (mężczyzna staje na jednej nodze podczas kręcenia się z kobietą). Chotis przybyło na wyspę San Andrés w XIXw. Tańczy się w parach, trzymając za ręce, wykonuje krok w prawo, trzy na lewo. Ruchy są delikatne z dodatkiem przytupywania.

Polka

Tańczona na 3 od prawej nogi, również zasymilowała się w Kolumbii na wyspach, bywa tańczona w parach lub przez same kobiety.

El Calipso

Pochodzi z sąsiednich wysp Trinidad, Jamaica, wykonuje się w formie indywidualnej, z silnymi ruchami biodrami.

Również na wyspach pojawia się mazurca, cuadrilla( z pochodzenia od arystokracji angielskiej z elementami walca), mento… https://www.youtube.com/watch?v=_OGuT9tng6Q

Inne niektóre tańce współczesne, powszechne

Merecumbé

Styl utworzony w 1950r przez Francisco Galán, kombinacja merengue dominikańskie z kumbią, styl rozpowszechnił się również w Wenezueli i Karaibach. Wśród instrumentów podobnie jak w salsie występują dęte: trąbki, saksofony, puzony oraz perkusyjne: bębny, guache, marakasy, również pianino.

Charanga

Muzyka wiejska z Andów, powstała w latach 70 za sprawą kompozytora Jorge Velosa i los Carrangueros de Ráquira. Instrumentami pojawiającymi się w muzyce są gitary, tiple, guacharaca oraz głos śpiewającego.

Salsa

Swoje korzenie ma na wyspach karaibskich, na Kubie i Portoryko. Instrumentem podstawowym, wybijającymi rytm jest la Clave ( 2 cylindryczne, drewniane listwy), poza tym typowe są marakasy, bębny ( bongó, timbal, conga, cencerro-krowi dzwonek, güiro( z wysuszonego owocu tykwy, obecnie również z innych materiałów z wyżłobionymi poprzecznymi rowkami w kształcie tarki, pocieranymi stalowym prętem), trąbki, flety, klarnet, mogą też być skrzypce, saksofon, pianino, ksylofon, kontrabas w zależności od stylu.

Wywodzi się z europejskich tańców salonowych, przekształconych przez afrokubańczyków.  Salsa tak jak nazwa wskazuje „sos” łączy liczne style muzyczne, taneczne, powstałe wcześniej: danzón, bolero, son cubano, montuno, guaracha, chachachá, rumba, mambo, pachanga, guajira, jazz. Większy wzrost popularności za sprawą Portorykańczyków i kubańczyków tworzących w Nowym Jorku nastąpił od lat 70. W Kolumbii salsa też  rozpowszechniła się, są liczni artyści, zespoły muzyczne, jednym z bardziej wyróżniających się jest Joe Arroyo, Orquestra Guayacán, Fruko, Grupo Niche, Sonora Carruseles, La 33… Kolumbijczycy mają swoich ulubionych muzyków wenezuelskich jak Oscar León, kubańskich i portorykańskich, tworzących również w Stanach, w Nowym Jorku np. Lebron Brothers, Richy Ray znany jako „El embajador del Piano”(ambasador pianina, w jednej swojej piosence salsowej „Sonido Bestial” wykorzystał fragment Edtiudy Fryderyka Chopina). Mimo upływu lat wciąż stare przeboje są słuchane i tańczone z lat 90, 80, 70, 60 a także wcześniejszych, są puszczane na imprezach zwanych „viejotecas”.

• 

• 

• 

Często w muzyce pojawiają się tematy regionalne, odnoszące się do dumy narodowej. Szczególnie w piosenkach Joe Arroyo czy Grupy Niche uwidacznia się patriotyzm, wysławianie miejsca urodzenia. W Cali wykreował się styl ¨caleña”, w którym uwidaczniają się też inne tańce kolumbijskie. Wyróżnia się szybkim ruchem nóg, kolan, bioder, tzw repique( zaznaczanie podłogi palcami stopy, bez stawiania pięty), większa liczba kroków(podczas pauzy w normalnej salsie tutaj dodatkowo chachacha) częste są też figury akrobatyczne. Mieszkańcy Cali nazwali się stolicą salsy, mając duży wkład. W 2,2 milionowym mieście powstało ponad 90 szkół tańca i 115 lokali nocnych. Tańczą osoby w różnym wieku, zarówno dzieci 6 lat jak osoby starsze po 70 z niebywałą zwinnością, poczuciem rytmu, kreatywnością, nieraz zachwycającą pracą nóg z wirtuozerią. Zdecydowanie caleña jest moim ulubionym stylem tanecznym. Muzykę słyszy się codziennie na każdym rogu, im szybsze tempo, tym większa radość. W sierpniu odbywa się duży festiwal, podczas którego tancerze, grupy choreograficzne (jedna ze słynniejszych to Swing Latino) konkurują. Choreografie są nadzwyczaj kreatywne, widowiskowe, perfekcyjnie dograne, co oczywiście kosztuje dużo pracy, prób.

• 

• 

W grudniu 25.12.-31.12 organizowana jest od 1957r Feria de la caña (Festiwal trzciny)od czasów wielkiej tragedii wybuchu 44 ton dynamitu, uśmiercając 4 tys. ludzi.  Impreza miała ulżyć smutkowi, która powstała jako pocieszenie. W bogatym programie wydarzenia, odbywającego się co roku (wybory miss trzciny cukrowej, pokaz jazdy konnej, spotkanie melomanów, kolekcjonerów, stare auta, liczne koncerty itd.) od 2008r. jest też „salsodromo”- 4 godziny parady salsy kolumbijskiej – caleña ulicą na długość 1,5 km, od 1500 tancerzy. W wydarzeniu  brało udział ponad 2 miliony ludzi.

Salsa kolumbijska jest niszowa w Europie, jednakże są osoby ją rozpowszechniające, w Polsce istnieje szkoła taneczna „El Pachanguero” w Rybniku, do czasów kovidozy były organizowane mini-kongresy z zagranicznymi gośćmi, niestety na chwilę obecną zostały zawieszone. Również w Cali liczne szkoły taneczne, lokale przestały działać…

Minikongres salsy kolumbijskiej w Rybniku:https://www.facebook.com/watch/?v=2034088843472909

W 2008r.  na wschodzie Cali, w dzielnicy Aguablanca powstała „salsa choque”, łącząc salsę tradycyjną z rytmami miejskimi, nowoczesnymi, pochodzenia afrykańskiego, pierwszą popularną piosenką była „La tusa”. Podstawą tańca jest przemieszczanie się z boku na bok i biodrami dwa razy na każdej ze stron w koordynacji z rękami, nieco podobne do bachaty, ale z szybszym tempem, tańczy się indywidualnie, bez trzymania, często w grupie. Muzyka wpada w ucho przyjęła się na różnorakie uroczystości, w tym imprezy rodzinne.

Swing Latino podczas festiwalu salsy, styl kabaretowy

Znakomita praca stóp:

Swing Latino w Warszawie: